Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act) zacznie w pełni obowiązywać już 17 lutego 2024 i nie bez powodu nazywany jest „Nową Konstytucją Internetu”. Celem uchwalenia nowych przepisów jest zapewnienie bezpieczniejszego środowiska w Internecie oraz e-commerce. Internet zmienił sposób, w jaki żyjemy, pracujemy i komunikujemy się, a szybkie rozprzestrzenianie się technologii przyniosło szereg korzyści. Istotne jest jednak reagowanie na wyzwania związane z brakiem transparentności, czy pozycją gigantów technologicznych. W odpowiedzi m.in. na te obawy, Unia Europejska zdecydowała się na wprowadzenie szeregu kompleksowych zmian.
Poprawienie sytuacji użytkowników ma zostać osiągnięte m.in. poprzez ustalenie zasad usuwania treści nielegalnych i szkodliwych, ustalenie i egzekwowanie obowiązków platform handlu elektronicznego, a także poprzez zapewnienie, w większym stopniu niż dotychczas, transparentności prowadzenia reklamy internetowej oraz wprowadzenie ograniczeń dotyczących reklamy ukierunkowanej, opartej na profilowaniu.
Jakich firm dotyczy Akt o usługach cyfrowych?
Nowe regulacje będą dotyczyć przede wszystkim następujących grup podmiotów:
- pośredników internetowych, m.in. platformy handlowych łączące sprzedawców i kupujących, media społecznościowe, platformy służące do udostępniania treści oraz wyszukiwarki,
- dostawców usług hostingowych przechowujących i przesyłających treści generowane przez użytkowników (np. usługi w chmurze),
- podmiotów zapewniających infrastrukturę do świadczenia usług reklamowych online oraz, w praktyce – podmiotów uczestniczących w świadczeniu tych usług – dotyczy to w szczególności konieczności zapewnienia transparentności zasad dotyczących reklam i ograniczeń związanych z profilowaniem.
Akt o usługach cyfrowych dotyczy następujących usług:
- usługi transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi lub na zapewnianiu dostępu do sieci telekomunikacyjnej – „zwykły przekaz”,
- usługi, obejmującą automatyczne, pośrednie i krótkotrwałe przechowywanie tej informacji, dokonywane wyłącznie w celu usprawnienia późniejszej transmisji informacji na żądanie innych odbiorców – „caching”,
- usług przechowywania informacji przekazanych przez odbiorcę usługi oraz na jego żądanie –„hosting”.
Zakres terytorialny oraz szczególne obowiązki najsilniejszych na rynku
Akt o usługach cyfrowych będzie stosowany w odniesieniu do podmiotów, którzy oferują usługi odbiorcom znajdującym się na terenie Unii – niezależnie od miejsca siedziby dostawcy usług cyfrowych. Szczególnie wiele obowiązków dotyczyć będzie tzw. VLOPs (Very Large Online Platforms and Search Engines), czyli podmiotów największych na rynku, takich jak m.in. Facebook, Youtube, Booking, Amazon, Google, Google Shopping.
Jakie konkretnie obowiązki wprowadza Akt o usługach cyfrowych?
- Zakaz wykorzystywania tzw. dark patterns
Dark patterns, czyli tzw. zwodnicze interfejsy, to techniki wprowadzające w błąd lub nakłaniające, których celem jest wpłynięcie na decyzje odbiorcy usługi, częstokroć na podstawie nieprawdziwych lub zmanipulowanych danych (np. sugerowana możliwość zakupienia usługi lub produktu wyłącznie w ograniczonym czasie). Nowe przepisy przewidują zakaz wykorzystywania takich technik oraz uprawnienie Komisji Europejskiej do wydawania aktów uszczegółowiających wytyczne dotyczące dark patterns.
- Usuwanie nielegalnych treści
Dostawcy usług pośrednich zobowiązani są do wdrożenia mechanizmu zgłaszania drogą elektroniczną nielegalnych treści, który to system umożliwiał będzie zgłoszenie przez dowolną osobę treści, które te osoby uważają za nielegalne. Dostawcy usług cyfrowych będą musieli niezwłocznie informować osoby zgłaszające treści, o decyzji w odniesieniu do treści, a także o możliwości odwołania się od tej decyzji.
- Ograniczenia dot. reklamy targetowanej
Nowe przepisy przewidują zakaz wykorzystywania szczególnych kategorii danych osobowych (np. danych dotyczących zdrowia) oraz danych osobowych osób małoletnich to targetowania reklamy.
Ponadto, konieczne będzie zadbanie o wypełnienie szeregu obowiązków informacyjnych dotyczących np. monetyzacji danych odbiorców usługi. Możliwość udzielenia zgody na reklamę targetowaną powinna być tak samo prosta, jak brak zgody na jej udzielenie. Dodatkowo, w przypadku braku zgody, konieczne będzie zapewnienie dostępu do platformy w oparciu o reklamę nietargetowaną
Reklamy targetowane będą musiały posiadać wyraźne oznaczenie, że są sponsorowaną treścią wraz z informacją, kto za nią zapłacił oraz wyjaśnienie, dlaczego dana reklama została wyświetlona danemu użytkownikowi (np. jakie cechy/zainteresowania zostały jej przypisane).
- Rozpatrywanie skarg i transparentne zasady dotyczące moderacji treści – dotyczy platform internetowych (w tym marketplace)
Platformy internetowe nie będą mogły na drodze jednostronnej, ostatecznej decyzji rozstrzygać szeregu kwestii, mających doniosłe znaczenie dla poszczególnych użytkowników. Są one zobowiązane do zapewnienia możliwości składania bezpłatnych skarg na decyzje dot. m.in., usunięcia, ukrycia informacji publikowanych przez użytkowników, zawieszenia lub usunięcia konta użytkownika lub zawieszenia/zakończenia świadczenia usługi.
Dotkliwe sankcje
Ustanowienie przepisów dotyczących wysokości kar pieniężnych za niewypełnienie nowych obowiązków jest obowiązkiem państw członkowskich. Nie będą to jednak małe kwoty. Maksymalne kary pieniężne za niewypełnienie obowiązków określonych w Akcie o usługach cyfrowych, to do 6% obrotu danego dostawcy usług pośrednich w poprzednim roku obrotowym.
Z kolei udzielenie nieprawidłowych lub wprowadzających w błąd informacji, nieudzielenie informacji czy nie poddanie się kontroli może być zagrożone karą pieniężną do 1% dochodu lub obrotu dostawy usług pośrednich w poprzednim roku obrotowym.
DMA – akt o rynkach cyfrowych
Drugi akt – o rynkach cyfrowych (DMA) ma na celu bardziej szczegółową regulację sytuacji prawnej dużych platform internetowych, którzy nazywani są „strażnikami dostępu” ze względu na swoją wielkość i wpływ na wymianę informacji w Internecie. Celem Aktu o rynkach cyfrowych jest zapewnienie ochrony wyboru konsumentów, uczciwej konkurencji i promowanie innowacji.
Tzw. „Strażnicy dostępu”, oferując usługi, nie będą mogli przykładowy promować własnych usług/towarów w sposób nierówny wobec innych użytkowników usług zapewnianych przez dany podmiot. Oznacza to ograniczenie lub nawet uniemożliwienie wykorzystania siły rynkowej w celu uzyskania nieuczciwej przewagi.
Duże podmioty, w niektórych sytuacjach, będą musiały zapewniać dostęp do danych nawet konkurentom – przyczyni się do to zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności w wielu obszarach.
Ponadto, akt o usługach cyfrowych przyznaje odpowiednim organom uprawnienia do przeprowadzania badań rynkowych i identyfikowania „Strażników dostępu” i ich praktyk.
Podsumowanie
Podsumowując, internetowy ekosystem zmieni się w bardzo dużym stopniu w przeciągu kilku najbliższych miesięcy. Dostawcy usług pośrednich, w tym najwięksi gracze na rynku, będą musieli spełnić szereg obowiązków, co wpłynie pozytywnie na bardzo dużą liczbę odbiorców w UE.
